Lexicon

A B C D E F G
H I J K L M N
O P Q R S T U
V W X Y IJ Z  
 Klik op de gewenste letter.


Booth, William (1829-1912), Brits prediker, oorspronkelijk methodistisch predikant, stichtte in 1878 het Leger des Heils. [4]

Brisantbom
[3]  Dit type bom bestaat uit een hoeveelheid springstof in een stalen mantel die is voorzien van staartvinnen. Deze vinnen zorgen voor een stabiele val. De ontsteking gebeurt door een of twee schokbuizen na aanraking met het doel., of de omgeving. Bij de ontploffing die hierop volgt, wordt het omhulsel in kleine splinters gereten die met een snelheid van ongeveer 1500 meter per seconde worden weggeslingerd. Een bom van 12 kg produceert circa 1000 splinters. Verder zet de drukgolf zich voort in de omgeving en oefent hierbij een verwoestende werking uit. De dodelijke splinterwerking is, afhan- kelijk van het gewicht, effectief in een straal van 300 meter, terwijl door de luchtdruk muren in een straal van ruim 50 meter instorten.

Cognaten
[1]  Alle afstammelingen, in mannelijke en vrouwelijke lijn, van bepaalde stamouders.

Genealogie
Grieks: genealogia = geslachtsregister, van genea = geslacht.
[1] Leer van de geslachtsafstamming. Ook: geslachtsstamboom.

Generatie
[1]  Alle personen in een kwartierstaat of parenteel die in rechte lijn op gelijke afstand staan van de behandelende persoon.
Ook: Eenheid om de graad van verwantschap tussen twee personen uit te drukken, bijv. grootvader en kleinzoon staat twee generaties van elkaar af.
Wat de tijdsduur van een generatie betreft, rekent men in de middeleeuwen met vier en in de tegenwoordige tijd met drie generaties per eeuw.

Heilsofficier
[2]  Officier van het Leger des Heils (LdH). Het 'leger' kent rangen van kadet tot commandant. Een bevelvoerend officier heeft de leiding over een LdH-korps. Zo'n officier fungeert ongeveer als een predikant of een pastoor in de kerk.
Heilssoldaten van een LdH-korps kunnen plaatselijk officier worden indien zij een belangrijke taak binnen het korps vervullen (bijv. korpssecretaris of -penningmeester). Deze onbetaalde taak doen zij naast hun normale werk.

Kekule von Stradonitz, Stephan (1863-1933), Duits genealoog, geboren in Gent, bekend van het naar hem genoemde systeem van doorlopende nummering van voorouders in een kwartierstaat. Dit nummersysteem werd reeds in de 16e eeuw gebruikt door Michael von Aitzing (1533-ca. 1593). [1]

Korps/LdH-korps
[2]  Een plaatselijke afdeling van het Leger des Heils (LdH) waar heilssoldaten in een korpszaal de (evangelistische) samenkomsten bezoeken.

Kwartierdrager
Zie: proband.

Kwartiernummer
[1]  Nummer van een persoon in een kwartierstaat. Er zijn verschillende systemen van nummering ontwikkeld. De in ons land meest gebruikte nummering is die van Kekule, waarbij de persoon waarom het gaat, de proband, het nummer 1 krijgt. Diens ouders krijgen dan 2 en 3, de grootouders 4 t/m 7, enz. In dit systeem hebben alle mannen dus even, en alle vrouwen oneven nummers. De vader heeft steeds het dubbele nummer van wat zijn kind heeft. Ook geeft het nummer van de voorste man in een generatie het aantal voorouders in die generatie aan (2, 4, 8, 16, enz.). Klik hier voor een voorbeeld.

Kwartierstaat
[1]  Een in generaties gerangschikte opgave van de wettige voorouders van een bepaald persoon. Deze persoon wordt de kwartierdrager of proband genoemd. De naam kwartierstaat is ontleend aan de vier kwartieren van een wapenschild, waarin men wel de wapens van de vier grootouders plaatste.
Elke persoon in een kwartierstaat heeft een kwartiernummer.

Leger des Heils
[2]  Internationale organisatie, die in 1865 in Londen is ontstaan, toen William Booth zich samen met zijn vrouw Catherine Mumford aansloot bij de East London Special Services Committee. Na een aantal naams- veranderingen werd de organisatie vanaf 1878 het Leger des Heils (LdH) genoemd.
In 1887 vestigde het LdH zich ook in Nederland (Amsterdam). In 1891 werd het maatschappelijk werk als een afzonderlijke tak van arbeid georganiseerd.
Het woord leger geeft aan dat de organisatie zich als een 'strijdmacht' manifesteert met de duivel (Satan) als grote vijand.
Men volgde qua organisatie de militaire hiërargie van het leger met heilssoldaten en heilsofficieren.
Er zijn drie officiële legersymbolen (de vlag, het legerwapen en de legergroet). Het 'leger' zelf is opgedeeld in territoriën, divisies en korpsen.
Engels: The Salvation Army.

Lexicon
Grieks: lexicon, van lexikos = het woord (lexis) betreffend, van legoo = spreken.
Wetenschappelijk woor- denboek, encyclopedie.

Parenteel
[1]  Alle afstammelingen van een bepaald echtpaar (de stamouders) zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke lijn (de cognaten).

Proband
Latijn: probandus, van probare = keuren, op de proef stellen.
[1] De persoon waarvan men uitgaat in een kwartierstaat.
Ook: kwartierdrager.

Rechte lijn
Zie: stamreeks.

The Salvation Army (SA)
Engelse benaming van het Leger des Heils.

Seyss-Inquart, Arthur (1892-1946), Duits- Oostenrijks nationaal socialistisch politicus, werd onder druk van Hitler op 11 maart 1938 bondskanselier van Oostenrijk en bewerk- stelligde een dag later (!) de 'Anschluss' van Oostenrijk bij Duitsland. Van 1940 tot 1945 was hij Duits rijkscommissaris voor het bezette Neder- landse gebied. Hij werd als oorlogsmisdadiger te Neurenberg opgehangen. [4]

Stamouders
[1]  Oudst bekende voorouders van een geslacht.

Stamreeks
[1]  De onmiddellijke afstamming van een lid van het geslacht van de stamvader, met verwaarlozing van andere kinderen en zijtakken.
Ook: rechte lijn.

Stamvader
[1]  Oudst bekende mannelijke voorvader in de rechte lijn. Meestal gaf hij zijn naam aan het geslacht.



Naar begin van lexicon


Verantwoording

De inhoud van deze lexicon is ontleend aan de volgende bronnen:

1.  C. Pama, Prisma van heraldiek & genealogie, 1969-1990, Uitg. Het Spectrum BV, Utrecht.

2.  J.G.J. van Booma, Onderzoek in protestantse kerkelijke archieven in Nederland, 1994, Uitg. Centraal Bureau voor Genealogie, 's-Gravenhage.

3.  Jos van der Maas en Aad Neeven, Zonder waarschuwing. Feiten en achtergronden over de luchtaanvallen op Haarlem tijdens de periode 1940-1945, 1995, Uitg. De Vrieseborch, Haarlem.

4.  Winkler Prins Encyclopedie, 1978, Uitg. Argus Elsevier, Amsterdam/Brussel.

Naar begin van lexicon


Copyright © 1997
Don Arnoldus, Oudkarspel
Laatst bijgewerkt 8 december 1997